عنوان	7 اصل براي طراحي يك سايت وب موفق
نويسنده	سيدعبدالحسين بني طباهمت يار	تاريخ ارسال	03/07/1381	نام قسمت	معمارى اطلاعات
مقدمه : از آن جهت كه يك سايت اينترنتي امروزه جزء لاينفك يك سيستم بازرگاني موثر را تشكيل ميدهد. و همچنين از آنجاييكه هزارها سايت در وب با موضوعات مختلف و متنوع وجود دارد. طراحي يك سايت وب ظرافتها و نكات خاصي را طلب مي نمايد كه عدم توجه به اين نكات موجب عدم كارائي لازم و در نهايت دلسردي مديران از اين فناوري خواهد شد. چه بسيارند مديراني كه با انتظار وسيع و اميدهاي روشن اقدام به بوجود آوردن سايت نموده و پس از صرف هزينه هاي مربوطه بدون نتيجه سايت خود را رها كرده و همواره از اين تجربه تلخ ابراز ناراحتي مي نمايند. دلايل اين ناكامي را از نگاه كلي مي توان در عواملي بسياري دانست كه ذيلاً به توضيح 7 اصل كلي پرداخته مي‌شود. اين نكات با بررسي چندين سايت تجاري موفق و يادداشت برداري از نكات مثبت آنها بدست آمده كه از از اين لحاظ داراي اهميت زيادي است. البته به دليل وجود مديريت دولتي و انحصارات مربوط به آن درگذشته و همچنين برخي از رانتها تعدادي از مديران بازرگاني عادت به رقابت تجاري و جلب مشتري و نكات مربوط به آن ندارند و بعضي بايدها و نبايد هارا براي مشتريشان مطرح نموده و خود را محق در داشتن انتظاراتي كه زائيده نظام انحصاري است مي دانند ولي اصولاً در نظام تجارت بين المللي بصورت طبيعي بجز در موارد خاص هيچگونه انحصاري وجود ندارد و انحصار طلبي بزودي با شكست مواجه خواهد شد. مديران بايد اين نكته را نصب‌العين خود قرارداده و با ابزارهايي مانند تبليغات مناسب ، استفاده از فناوري ، بالابردن كيفيت كالاها دقت در بسته بندي و دركل رعايت اصول تجاري اقدام به جلب مشتري و رسيدن به نتيجه نمايند و ايجاد يك وب سايت موفق هم يكي از اين ابزارهاست. اصول و خصوصيات 1- بهره گيري مفيد از فضاي موجود در صفحات طراحي صفحات بايد به گونه اي باشد كه حداكثر بهره دهي را براي بازديد كننده داشته‌باشد. بطور خلاصه بازديد كننده در ديد اول بلافاصله مطلب مورد نظر يا حداقل راه دسترسي به آن را پيدا كند. اين نكته بخصوص در طراحي صفحات اول از اهميت بيشتري برخورداراست. اصل اول در طراحي سايت ارزش قائل بودن براي وقت بازديد كننده است. به اين معنا كه نبايد وقت وي را با مطالب غير مربوط و كسل كنند پرنمود كه نتيجه اي جز دلسردي و عدم نيل به موفقيت در بر نخواهدداشت. براي رسيدن به چنين هدفي بايد بدقت بازديد كنندگان را شناخت و هدف يابي نمود و ايشان را بر اساس اهدافشان به گروههايي تقسيم كرد. همچنين بايد به اين نكته توجه شود كه بازديد كننده علاوه بر اهداف اصلي چه اهداف فرعي را نيز ممكن است دنبال كند. پس از اينكار بايد اطلاعات مورد نياز هر گروه را طبقه بندي نموده و سپس اقدام به تقسيم صفحه به قسمتهايي نموده و اطلاعات مربوط به هر گروه را در قسمت خاص خود قرارداد. در اين رابطه بايد سعي شود كه اطلاعات مربوط به اهداف فرعي هر گروه در نزديكي اهداف اصلي ايشان باشد. بديهي است كه اهداف فرعي يك گروه ممكن است براي گروه ديگر اهداف اصلي بحساب آمده و برعكس. بايد از درج تصاوير بي ربط به موضوع و توضيحات اضافي مخصوصاً در صفحات اصلي جداً خودداري شود. بدليل اصل فوق و همچنين ارزش فضاي وب بايد با تقسيم بندي مناسب بگونه اي عمل‌شود كه از وجود فضاهاي خالي و بدون اطلاعات در صفحات اصلي احتراز گردد. 2- تعامل و برقراري ارتباط دوطرفه با بازديد كننده اصل دوم در طراحي يك سايت وب تعامل با بازديد كننده و برقراري ارتباط دوطرفه است. يعني همانطور كه بازديدكننده با مراجعه به سايت اطلاعاتي در مورد اهداف خود كسب مي‌كند سايت نيز بايد بگونه اي باشد كه اطلاعاتي از بازديد كننده خود كسب نمايد. موارد ذيل به ترتيب درجه اهميت ذكر شده : اطلاعات شخصي و مخصوصاً طريق تماس با وي چگونه است ؟ چرا به اين سايت مراجعه نموده و اهداف اصلي و فرعي وي چيست؟ طريقه آشنايي وي با سايت چگونه بوده است؟ به كداميك از اهداف خود رسيده و در جستجوي كداميك ناكام بوده است؟ نظر وي در مورد سايت چيست و چه پيشنهاداتي در مورد بهبود آن دارد؟ طبيعي است كه دريافت اطلاعات از اطلاع رساني بسيار مشكل تر است زيرا افراد بسختي حاضرند اطلاعات بدهند درحاليكه شايد بسيار راحت تر حاضر شوند اطلاعات كسب نمايند. در ضمن هدف اصلي بازديد كننده كسب اطلاعات است نه دادن آن. لذا بايد به طرقي وي را تشويق ويا حتي مجبور به اينكار نمود. در بسياري از سايتها قسمت ثبت نام و اعلام نظريات و پيشنهادات وجود دارد ولي در نيل به اين هدف ناكامند و با وجود تعداد زياد بازديد كنندگان حتي يكنفر هم حاضر به ثبت نام و اعلام نظريات خود نيست. اينكار بايد با ظرافت و درايت خاصي صورت گيرد كه بازديد كننده خواسته يا ناخواسته اقدام به اينكار نمايد. برخي از سايتها براي جلب نظر مشتري اقدام به ارائه تسهيلاتي در قبال ثبت نام مي‌نمايند از جمله اين تسهيلات مي‌توان به تخفيف ، ارائه خدمات خاص تجاري، دادن امتيازات ويژه‌درخريد يا فروش و غيره اشاره نمود. برخي ديگر خدمات رايگاني را پس ازثبت نام به بازديد كننده ارائه مي نمايند مانند سرويس مجاني پست الكترونيك (اين خدمت بسيار رايج است و حسن آن در اين نكته است كه بصورت طبيعي آدرس شخص در اختيار سايت قرار ميگيرد.)، تلفن اينترنتي در مدت محدود، دادن فضا روي سايت و صفحه اختصاصي جهت معرفي وغيره. برخي ديگر درقبال ثبت نام به بازديد كننده جايزه هايي مانند استفاده رايگان از خدمات اينترنت ، هديه هايي كه باپست ارسال مي شود، نرم افزارهاي رايگان استفاده از تورهاي رايگان يا نصف قيمت وغيره اعطا مي كنند. برخي ديگر ارائه يكسري از خدمات مانند پشتيباني از كالاها را منوط به ثبت نام نموده و مشتري خود را به اين طريق مجبور به ثبت نام و دادن اطلاعات مي‌نمايند. اين درصورتي است كه مشتري قبلاً كالاي ذكر شده را خريده باشد. (يعني مشتري باشد نه بازديد كننده) بهرحال شكي نيست كه در دنياي تجاري كنوني براي دريافت هرگونه اطلاعات ويا خدمتي بايد بهايي در ازاي آن پراداخت. پس از بازديد كننده هم نبايد انتظار داشت كه بصورت مجاني به سايت اطلاعات‌دهد مگر آنكه مجبور باشد (كه در اغلب موارد اينطور نيست). علاوه بر نكات فوق دريافت اطلاعات از بازديد كننده بايد تدريجي و بدور از هر گونه پيچيدگي‌باشد. بعبارت ديگر هرچه اطلاعات دريافتي در يك نوبت بيشتر باشد بايد بهاي بيشتري پرداخت شود ولي ممكن است در ازاي اطلاعات كمتر و در نوبتهاي متعدد بازديد كننده با رغبت بيشتري اقدام به اينكار نمايد. بهر حال بايد از نمايش صفحات پيچيده به اين منظور جداً احتراز گردد و در هر مرحله تعداد اقلام اطلاعاتي كم وبصورتي واضح از وي درخواست گردد. برخي از سايتها اينكار را بسيار به آرامي و هر بار با يك قلم اطلاعاتي و با طرح نظرخواهي انجام داده و معمولاً موفقيت با اينگونه سايتهاست. بهرحال اولين قلم اطلاعاتي كه از بازديد كننده خواسته مي شود آدرس وي خواهد بود. 3- ثبت رفتار بازديد كننده و هدفيابي پويا يكي از مهمترين اصول طراحي يك سايت همراهي وكنترل نامحسوس بازديد كننده است. به اين معني كه سايت بايد پس از شناسايي بازديدكننده براي وي پرونده اي تشكيل داده و صفحاتي كه از آن بازديد مي‌نمايد يا مطالبي كه وارد مي كند را ثبت نموده و سپس وي را بر اساس صفحات و نكاتي كه بازديد نموده يا وارد كرده هدفيابي نمايد. (بصورت اتوماتيك گروه وي را مشخص كند.) به اين ترتيب مي‌توان با توجه به گروه مشخص شده، وي ‌را در رسيدن به اهدافش ياري نموده و يا به سمتي سوق داد كه هدف مورد نظر را برآورده سازد. بعنوان مثال بسيارند سايتهايي كه بر طبق آنچه در اصل دوم ذكر شد بازديد كننده خود را شناسايي نموده و پس از شناسايي، با توجه به مواردي كه جستجو مي‌نمايد او را هدفيابي مي‌كنند. سپس در دفعات بعدي بازديد ضمن پر رنگ كردن مطالب مربوط به هدف مشخص شده تبليغاتي در موضوعات هدفيابي شده نمايش مي‌دهند. به اين ترتيب ضمن كمك به وي درجهت رسيدن به اهدافش بصورت اتوماتيك تبليغات مورد نظر خودرا نيز منتقل مي نمايند. اين مطلب همچنين موجب بوجودآمدن شرايط مناسب براي اصل اول نيز خواهد شد. 4- قابليت انعطاف با شرايط بازديد كننده يا پارامتريك بودن سايت : اصل چهارم وجود قابليت انعطاف به نحوي است كه بازديد كننده شناسايي و هدفيابي شده، بتواند براساس نيازهاي خود سايت را براي بازديد بعدي آماده كند. به نحوي كه بعداً فقط مواردي كه انتخاب نموده با ويژگيهاي مشخص شده براي وي به نمايش‌درآيد . اين قابليت ضمن تضمين اصل اول موجب بوجود آمدن احساس تعلق در بازديدكننده شده و وي را به بازديد مستمر تشويق مي نمايد. معمولاً در سايتها به اين قابليت My Site گفته مي شود. 5- اطلاع رساني به بازديد كننده و عدم رهاكردن وي و تبديل بازديدكننده به مشتري : شايد اين اصل يكي از مهمترين اصولي است كه هدف هر موسسه تجاري از بوجود آوردن سايت را در خود دارد. اين طبيعي است كه هر بازديد كننده بالقوه يك مشتري است و لذا بايد هرچه سريعتر قوه به فعل تبديل شود لذا در اين راه بايد ضمن هدفيابي كه در اصول قبلي به آن اشاره شد وي را درجهت رسيدن به درجه مشتري ترغيب و راهنمايي نمود. دراين راه بايد از اطلاعاتي كه در تعامل با وي بدست آمده كمك گرفته و بصورتي ظريف و روانشناسانه به نحوي كه اعتماد وي جلب شود عمل نمود. تا اين هدف حاصل‌آيد. شايد يكي از موثر ترين و كم هزينه ترين ابزارها در اين جهت استفاده از پست الكترونيك مي باشد. برنامه ريزي سايت بايد بگونه اي باشد كه پس از مراجعه بازديد كننده و دريافت آدرس و اطلاعات در بخشهاي تعامل و هدف يابي و گروه بندي ليستها، آدرس بر اساس گروه بوجود آمده و هنگامي كه مطلب جديدي (مثلاً محصولات جديد شركت، حراج محصولات، مزايده و مناقصه و…) مربوط به هرگروه، وجود داشت آن را بصورت يك خبر براي وي ارسال نمايد. ارسال تبريكها به مناسبتهاي مختلف مانند تولد وي وقايع تاريخي و مذهبي مي تواند ضمن جلب توجه بازديد كننده اعتماد وي به سايت را بيشتر نمايد. يكي از مهمترين موجبات عدم كارائي سايتها، رها كردن بازديد كننده پس از مراجعه به سايت مي باشد كه از عوامل شكست سايت در اهداف خود بشمار مي‌رود. 6- دعوت مشتري جهت بازديد از سايت و ايجاد تمايل به ادامه بازديد بصورت دوره اي: شايد بهتر بود كه بعنوان اولين اصل به توضيح اين مطلب مي پرداختيم ولي بدليل آشنايي شما، اين مورد تحت عنوان اصل ششم مطرح گرديد. آيا ازخود سوال ميكنيد كه در ميان هزاران سايت چرا بايد بازديد كننده‌اي به سراغ سايت شما بيايد؟ اصلاً چگونه وي آدرس سايت شما را پيدا كند؟ برخي از مديران بازرگاني در اين انديشه هستند كه صرف ايجاد سايت موجب مشاهده و بازديد سايرين خواهد شد. ولي اين مطلب اصلاً صحيح نيست احتمال آنكه كسي بصورت اتفاقي بدون آگاهي قبلي سايت شما را بازديد كند اگر صفر نباشد نزديك به صفر است. لذا بايد به طريقي سايت خود را به بازديد كنندگان معرفي نماييد. يكي از موثر ترين طريقه‌ها، تبليغات است. معمولاً ايجاد كنندگان سايتها براي اين منظور از ارائه تبليغات در سايتهاي پربازديد استفاده مي‌نمايند. دربرخي ديگر از موارد سعي در پيدا كردن آدرسهاي افراد نموده و براي ايشان تبليغات را بصورت پست الكترونيك ارسال مي‌نمايند. بهر حال تبليغات بهر صورتي كه باشد بايد با هدف تبديل افراد به بازديد كننده سايت ارسال شود. در اينجا نبايد فراموش كرد كه بازديد كننده هيچگونه اجباري در بازديد از سايت شما ندارد و اغلب اينكار براي وي موجب صرف هزينه است و لذا بايد براي دعوت وي به بازديد از سايت بهر حال هزينه كنيد. دراينجا مجدداً نظر شما را به نكاتي كه درباره تشويق بازديد كننده به ثبت نام و ورود اطلاعات گفته شد جلب مي‌نمايم. اكنون كه به طريقي (اقلب پرهزينه) نظر بازديد كننده را به مشاهده سايت خود جلب نموديد نبايد براحتي اورا ازدست داد. بايد امكاناتي فراهم كرد كه وي تشويق شود بصورت دوره اي به سايت توجه نموده و از آن مجدداً بازديد نمايد. اغلب سايتها براي نيل به اين منظور بخش خبري و نكته هاي شنيدني و موارد خواندني در سايت خود قرارداده و اين مطالب را بصورت مرتب تغيير مي دهند تا بازديد كننده هربار با مطالب جديدي مواجه گردد و از مراجعه به سايت دلسرد نشود. حتي زيباترين و جذاب ترين اطلاعيه ها نيز درصورتي كه تغيير نكند پس از مدتي خسته كننده و در نهايت كسل كنننده خواهد شد. 7- استفاده از جديد ترين فناوري و ايجاد جذابيتهاي هنري : بسياري ازايجاد كنندگان سايتهاي كامپيوتري به اين اصل قبل از همه اصول مي پردازند درحالي كه ضمن لازم بودن و اهميت بسيار، اين اصل در كنار اصول قبلي حائز اهميت بوده و توجه صرف به آن كافي نيست. دركل بايد با تكيه بر فناوري جديد و استفاده از جلوه هاي تصويري، صوتي، انيميشن و خواص رنگها، سايت بگونه اي جذاب باشد كه در برخورد اول بازديد كننده را جلب نموده و بصورت دوره اي تغيير نمايد تا از تازگي و جذابيتش به مرور زمان كسر نگردد. اصولاً براي نيل به اين هدف ايجاد كننده سايت يا شخصي كه به طراحي بخش رابط استفاده كننده (User Interface) اشتغال دارد بايد ضمن آشنايي با فناوري جديد هنرمند و با ذوق هم باشد تا جلوه هاي ويژه جلب توجه نموده و جذاب باشد. اغلب طراحان موفق سايتهاي كامپيوتري براي اين بخش از مشاورين هنري استفاده مي نمايند.